Οἱ Κολλυβάδες τῆς Σκιάθου και τῶν σποράδων.

Κύριος σταθμός καί φάρος πραγματικός ὑπῆρξε ἡ μονή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ στή Σκιάθο. Ο Ἄθωνας, τό Ἁγιονόρος, τό περιβόλι τῆς Παναγίας ηὗρε στό νησί αὐτό τήν “ἀγαθήν γῆν”, ὅπως λέγει ὁ

Εὐαγγελικός λόγος, γιά νά φυτεύσει ἐκεῖ φύτευμα ἀληθείας, τή γνήσια Ὀρθόδοξη λειτουργική πνευματικότητα καί ζωή, η ὁποία διακρατεῖται στό ὄρος ὡς ἄλλη “ἔμψυχος Κιβωτός”τοῦ Γένους καί τῆς πίστεώς μας. Μία ἰσχυρή παραφυάδα τῶν Κολλυβάδων μέ ἐπικεφαλῆς τόν Ὅσιο Νήφωνα κατέληξε στή Σκιάθο, ὅπου ἵδρυσε τό 1794 τό μοναστήρι τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Καί ἦταν τότε πού στήθηκαν οἱ βάσεις της Σκιαθίτικης πνευματικότητας, ἀλλά καί ὅλων τῶν Σποράδων. Στοιχεῖα ὀρθόδοξης πνευματικότητας πού εἶχαν παγιωθεῖ καί διαμορφωθεῖ ἀπό τίς θεοφιλεῖς ἐπιδράσεις τοῦ Ἄθωνος καί ἀπό τήν ἀρχαία λειτουργική παράδοση. Πνευματικές ἀντιστάσεις μέ ἄλλα λόγια πού δέν ἦταν ἀποτέλεσμα σωβινισμού ἤ μισαλλοδοξίας, ἀλλά βίωμα σεβασμοῦ καί ἀγάπης, αὐτοθυσίας καί προσφορᾶς.

Ὁ ὅσιος Νήφων ὁ Κοινοβιάρχης ὑπῆρξε τό πρότυπό τοῦ πνευματικοῦ πατρός ἀφωσιωμένου πλήρως στή σωτηρία τῶν ψυχῶν. Στά ἁγιασμένα ἴχνη του βάδισε τά ἑπόμενα χρόνια μία πλειάδα σπουδαίων πνευματικῶν ἀνδρῶν ὁμοϊδεατῶν καί ὁμοφρόνων τῶν Κολλυβάδων.

Τήν ἀγιοπνευματική παράδοση τοῦ Γέροντος Νήφωνος συνέχισε τό κατά πνεῦμα τέκνο καί διάδοχός του στήν ἡγουμενία, ὁ ἰερομόναχος Γρηγόριος Χατζησταμάτης. Ὁ Γρηγόριος ἦταν γόνος ἱερατικῆς οἰκογένειας καί κατά σάρκα γιός ἐνός ἀπό τούς πλουσιότερους νησιῶτες τῶν Βορείων Σποράδων. Ὑπῆρξε “πρᾶος καί ἡσύχιος μοναχός”, ἀλλά καί πολύ φημισμένος πνευματικός, ὥστε νά ὑπερβεῖ ἡ φήμη του τά στενά ὅρια τῆς Σκιάθου. Ὁ Μωραϊτίδης ἀναφέρει ὅτι ἦταν καί ὑμνογράφος. Πάντως ἦταν σπουδασμένος στή Σχολή τῆς Πάτμου, ὅπου καί γνώρισε τόν Γέροντα Νήφωνα.

Μεγάλη ἦταν ἡ προσφορά καί ἡ ἀκτινοβολία τοῦ τρίτου ἡγουμένου, τοῦ ἱερομ. Φλαβιανοῦ Ρίζου ἀπό τήν Ἄρτα, ἀνθρώπου δραστήριου καί μέ πολλές γνωριμίες μέ ἐξέχοντα πρόσωπα τῆς ἐποχῆς.

Ὁ Ἀλύπιος Δημητριάδης, ἄν καί γόνος ἀρχοντικῆς οἰκογένειας τῆς Σκιάθου, ὑπῆρξε ἀσκητικός καί ἱκανός. Οἱ ἱερομόναχοι Βικέντιος καί

Κασσιανός, ἡγούμενοι τῆς μονῆς Εὐαγγελισμοῦ Σκιάθου. Ὁ Βικέντιος ἀνήκει στούς λόγιους μοναχούς τῆς Ι. Μ. τοῦ Εὐαγγελισμοῦ Σκιάθου·ὁ ἴδιος κατέστη ἡγούμενος, γιά μικρό διάστημα, τό ἔτος 1821, μετά τήν ἀναχώρηση τοῦ ἡγούμενου Φλαβιανοῦ. Νωρίτερα ἦταν ἡγούμενος στήν Ἱερά Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Πόρου. Μετά τήν παραμονή του στή Σκιάθο, ἔφυγε γιά τήν Κέα, ὅπου ἡγουμένευσε στό μοναστήρι τῆς Ἁγίας Μαρίνας.

Ἕνας ἀκόμη ἀπό τούς πολλούς ὑποτακτικούς τοῦ Ὁσίου Νήφωνος ἦταν καί ὁ ἱεροδιάκονος Κασσιανός ἀπό τή Σάμο, ἡγούμενος τῆς μονῆς Εὐαγγελισμοῦ Σκιάθου κατά τό ἔτος 1830. Πρόκειται γιά λόγιο καί ἐνάρετο μοναχό, ἕναν ἀπό τούς πρώτους συνοδούς τοῦ Νήφωνος.

Ὅμως στή Μονή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἔζησαν καί κάποιοι ἀγιορεῖτες πατέρες, φιλοξενούμενοι τῶν Κοινοβιατῶν, οἱ περισσότεροι τῶν ὁποίων ἦταν ὁμοϊδεάτες καί ὁμόφρονες τῶν Κολλυβάδων.

Ἕνας ἀπ᾿ αὐτούς ἦταν ὁ πολύς ἱερομόναχος Εὐθύμιος Σταυρουδᾶς, Γέροντας τοῦ ἐρειπωμένου σήμερα Καρακαλλινοῦ κελλίου τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, πού ὑπῆρξε, σύμφωνα μέ τελευταῖες ἔρευνες, ὁ παραδελφός καί ὁ βιογράφος τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί ἕνας ἀπό τούς ἄγνωστους Κολλυβάδες. Ὁ Εὐθύμιος διακρίθηκε ὡς πνευματικός τοῦ νησιοῦ τῆς Σκιάθου. Μαζί μέ τόν Εὐθύμιο στή μονή φιλοξενοῦνται ὁ ἄλλος παραδελφός τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου, ὁ Νεόφυτος ὁ Σκοῦρτος, οἱ ἱερομόναχοι Ἰωάσαφ ό Πάριος καί Ἰωάσαφ ὀ Χῖος, ἀπό τή Σκήτη τοῦ Ἁγίου Δημτρίου, καί αὐτοί ἄγνωστοι Κολλυβάδες .

Δέ θά μπορούσαμε νά μή μνημονεύσουμε τή μορφή, πού χαρακτηρίστηκε ὡς ὁ τελευταῖος τῶν Κολλυβάδων, τοῦ γέροντα Διονυσίου Δημητριάδη. 

Συνεχιστής ἄξιος καί παρήγορη παρουσία στό Σκιαθίτικο λαό τοῦ τέλους τοῦ 19ου αἰ, ἀλλά καί ἀδιαμφισβήτητος ἀπόγονος τῶν σεμνοπρεπῶν Κολλυβάδων ὑπῆρξε ό και ο ὑποτακτικός τοῦ Γέροντα Διονυσίου, παπα-Ἱερεμίας.

Παράλληλες ὧρες πνευματικῆς ἀνατάσεως ἔζησε ἠ Ὀρθόδοξη Σκιάθος καί στή Μονή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, κατά τήν ὁλιγόχρονη ἡγουμενεία τοῦ σεβασμίου καί μεγάλου πνευματικοῦ, τοῦ Γέροντος Σωφρονίου Κεχαγιόγλου. Πρώην Λαυριώτου, ἐρημίτου, ἀποφοίτου τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης καί φίλου τοῦ Ἀγίου Νεκταρίου.

Ἐκτός ὅμως ἀπό τή Σκιάθο καί στά ἄλλα νησιά τῶν Βορείων Σποράδων, ἔζησαν Κολλυβαδικές μορφές πού μέ τήν παρουσία τους ἁγίασαν καί ἐνίσχυσαν πνευματικά τόν τόπο. Μεταξύ αὐτῶν ὁ πρόδρομος τῶν Κολλυβάδων ὅσιος Ἰερόθεος ὁ Ἰβηρίτης ἀλλά καί ὁ Γέρων Ἰερόθεος Γεωργίου πολιός πνευματικός πού ἔζησε γιά κάποιο διάστημα στά Γιοῦρα καί στή νησίδα τοῦ Ἁλατᾶ στό Τρίκερι. Τέλος στό ἐρημονήσι  Πιπέρι τῶν Βορείων Σποράδων καί στό ἐκεῖ μοναστηράκι τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς πού εἶναι μετόχι τῆς μονῆς εὐαγγελισμοῦ Σκιάθου μόνασε γιά τρία χρόνια καί ὁ ἱερομόναχος Διονύσιος ὁ ἐκ Ζαγορᾶς, ἁγιότατος πνευματικός