Το καθολικό της μονής

Στο κέντρο της αυλής της μονής, πανταχόθεν ελεύθερο από κτήρια και κατασκευές, είναι οικοδομημένο το καθολικό, ο Ιερός Ναός που είναι ρυθμού τρίκοχης βυζαντινής εκκλησίας σε σχήμα σταυρού με λιτή και νάρθηκα. Καλύπτεται από τρεις τρούλους που επικαλύπτουν γκρίζες σχιστόπλακες. Επειδή το έκτισαν αγιορείτες μοναχοί, κολλυβάδες, ήταν επόμενο να εφαρμόσουν τύπους και μορφές γνωστών παραστάσεων τους (αγιορείτικη αρχιτεκτονική). Κατά την εφαρμογή τους, όμως, στα νέα κτίρια φρόντισαν να τα αποδώσουν με μια ανάλαφρη χάρη που ξεφεύγει από την αυστηρή και βαριά επιβλητικότητα των προτύπων τους. Αποδίδονται όλα πιο απλά, πιο λιτά, πιο ελεύθερα χωρίς να απομακρύνονται από τις γνωστές φόρμες της μοναστηριακής αρχιτεκτονικής. Η πρόθεση τους αυτή φαίνεται στην προσπάθεια να αποδώσουν τους μεγάλους σχετικά όγκους με ελαφρές κατασκευές. Αυτό το επιτυγχάνουν με τη σωστή και μελετημένη δόμηση τόσο στο καθολικό όσο και στους άλλους χώρους της μονής.

Έτσι βλέπουμε οι αγιορείτικες μορφές εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής να αποδίδονται με μορφολογικά στοιχεία που συναντώνται σε εκκλησίες και καθολικά της ηπειρωτικής Ελλάδας δημιουργώντας ένα άριστο σύνολο. Αν θέλαμε να το κατατάξουμε σε τύπο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι είναι μια συνεπτυγμένη μορφή του αγιορείτικου τύπου ή μονόκλιτη του αγιορείτικου τύπου.

Το τριμερές ιερό διαιρείται με δυο τόξα, τα οποία στηρίζονται αφ’ ενός στο κίονα και τον πεσσό, αφ’ ετέρου δε στον ανατολικό τοίχο. Το μεσαίο τμήμα καλύπτεται από ημικυλινδρική κάμαρα, η οποία είναι συνεχεία του μεσαίου τόξου του τριβήλου του τύμπανου του ανατολικού τόξου που στηρίζει τον τρούλο. Καταλήγει δε στον ανατολικό τοίχο με τετρατοσφαίριο, που βαίνει σε σφαιρικά τρίγωνα (λοφία). Λίγο χαμηλότερα από τη βάση του τεταρτοοσφαιρίου σχηματίζεται η αψίδα του ιερού. Είναι ημικυκλική εσωτερικά και τρίπλευρη εξωτερικά. Μέσα στην κόγχη είναι ενσωματωμένη η Αγία Τράπεζα η οποία φωτίζεται από μονόλοβο παράθυρο.

Ο χώρος ο οποίος βρίσκεται δυτικά του κεντρικού τετράγωνου και ο χωρίζεται από αυτό με το τρίβηλο (θεωρητικά αποτελεί τη δυτική κεραία του σταυρού) λειτουργεί ως νάρθηκας.

Το ιερό χωρίζεται από τον κυρίως ναό με υψηλό ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο. Αυτό διαρθρώνεται κατά τα γνωστά: Τη βάση, την ποδιά με τους ταμπλάδες, τους κεταμπέδες, τη ζώνη με τις δεσποτικές εικόνες, το δωδεκάορτο με την επίστεψη και το σταυρό με τα λυπηρά.